ZWERAFVALRISICO

In onze snelle wereld draait consumptie om gemak. Snacks, drankjes en fastfood die je gemakkelijk onderweg kunt eten of drinken, zijn een vast onderdeel geworden van ons dagelijks leven. Handig, zeker, maar ze brengen ook een groot milieuprobleem met zich mee: zwerfafval.

Verpakkingen voor To Go-producten zijn vaak lichtgewicht, gemakkelijk mee te nemen en ontworpen om na één keer gebruik weggegooid te worden. Doordat deze producten vooral in de openbare ruimte worden geconsumeerd, belanden de verpakkingen ofwel in openbare prullenbakken, of als zwerfafval op straat of in de natuur. Dit vergroot de kans dat ze zwerfafval worden, met schadelijke gevolgen voor de natuur, steden en zelfs de oceanen. Omdat To Go-consumptie een groeiende trend is, zou het ontwerp en de regelgeving van To Go-verpakkingen niet moeten worden gestuurd door recyclebaarheid, maar door het risico op zwerfafval.

De organisatie Plastic Soup Surfer richt zich op Litter Risk (zwerfafvalrisico), omdat wij vinden dat deze factor over het hoofd wordt gezien in zowel beleid dat zwerfafval probeert te verminderen als in de industrie zelf en bij ontwerpers van To Go-verpakkingen. Wij doen onderzoek naar verpakkingsgerelateerde factoren die bepalen hoe groot de kans is dat een verpakking zwerfafval wordt. We pleiten voor creatieve én effectieve politieke maatregelen om zwerfafval te voorkomen, en we helpen de industrie om betere To Go-verpakkingen te ontwerpen die leiden tot minder afval.

WAAROM WIJ ONS RICHTEN OP LITTER RISK

90% van het zwerfafval in Nederland bestaat uit verpakkingen die zijn ontworpen voor of geschikt zijn voor To Go-consumptie (Bron: zwerfafvalonderzoeker Dirk Groot, Zwerfinator).

To Go-consumptie is een groeiende markt.

Als deze trend zich voortzet, zullen de maatschappelijke kosten voor het opruimen van zwerfafval —nu al €300 miljoen per jaar— blijven stijgen.

Onderzoek van de Plastic Soup Surfer en Zwerfinator toont aan dat het soort afval op straat grotendeels overeenkomt met wat in openbare prullenbakken wordt gegooid. Dit betekent dat de inhoud van deze bakken kan helpen om het zwerfafvalrisico van verpakkingen te identificeren én dat er een duidelijke relatie is tussen To Go-producten en de hoeveelheid afval in openbare prullenbakken.

Noch verzameld zwerfafval, noch het afval uit openbare prullenbakken wordt gesorteerd voor recycling — het gaat rechtstreeks naar de verbranding vanwege vervuiling (bijvoorbeeld hondenpoep in de bakken). Gemeenten zoals Amsterdam en Purmerend bevestigen deze praktijk.

Zwerfafval wordt niet meegenomen in Levenscyclusanalyses (LCA’s) als een mogelijke eindfase. LCA’s gaan meestal uit van 100% recyclebaarheid, zonder rekening te houden met de realiteit dat veel verpakkingen helemaal niet worden gerecycled maar als zwerfafval eindigen.

Bij het ontwerp van verpakkingen wordt zwerfafvalrisico zelden meegenomen (bevestigd door Roland ten Klooster in onze Trash Talk Podcast). Het huidige beleid richt zich vooral op recyclebaarheid (bijvoorbeeld tariefdifferentiatie op basis van materiaalrecyclebaarheid), maar ons onderzoek laat zien dat To Go-verpakkingen zelden bij een recyclebedrijf terechtkomen — ze worden meestal verbrand. De nadruk op “ontwerpen voor recycling” is daarom niet passend voor deze categorie.

Zonder ingrijpen zal de hoeveelheid niet-gerecycled To Go-afval blijven groeien.

WAT DE PLASTIC SOUP SURFER WIL

1. Effectief beleid dat rekening houdt met de belangrijkste factoren die bijdragen aan het zwerfafvalrisico.
2. Zwerfafvalrisico als ontwerpfactor voor To Go-verpakkingen, wat leidt tot minder zwerfafval en minder schadelijke materialen in de natuur.